Sinds de uitbraak van de COVID-19-pandemie realiseren we ons allemaal hoe belangrijk het is over de juiste communicatietools te beschikken om contact met elkaar te blijven houden. Nu we ons steeds meer bewust worden van onze privacyrechten en hier meer waarde aan hechten, letten we echter ook meer op de gebruiksvoorwaarden van onze communicatietools. Met andere woorden, het is niet alleen belangrijk dat de tools goed werken, maar we willen ook weten hoe ze werken. Gebruikers moeten de communicatiekanalen die ze in hun sociale kringen gebruiken vertrouwen, vooral als het gaat om privéberichten tussen personen en groepen.
Next Generation Internet (NGI) is een initiatief van de Europese Commissie dat de ontwikkeling en evolutie van internet moet vormen tot een internet van mensen. Een internet dat inspeelt op de fundamentele behoeften van de mensen, voor vertrouwen, veiligheid en inclusie en waarin tegelijkertijd de normen en waarden worden weerspiegeld die alle burgers in Europa koesteren. NGI-onderzoeksprojecten ontwikkelen met name instant messaging-oplossingen waarbij de privacy van de gebruiker volledig wordt gewaarborgd.
Instant messaging-diensten die zijn ontwikkeld met steun van NGI
XMPP of Jabber is de aangewezen internetstandaard voor instant messaging. Deze werkt grotendeels op dezelfde gefedereerde manier als e-mail. NGU financiert verschillende initiatieven die gebruikmaken van XMPP om de nieuwste beveiligingsfuncties toe te voegen, zodat gebruikers een keuze hebben in clients en kunnen kijken wat het beste bij hen past: Kaidan en Conversations (mobiele client voor Android), Dino (desktop), Movim (webclient), Libervia (alle apparaten). Dit zijn allemaal gratis opensourceapplicaties, dus ze kunnen verder worden aangepast.
Deltachat is een robuuste en gebruiksvriendelijke app die gebruikers direct kunnen gebruiken met hun bestaande infrastructuur. De app ziet eruit en werkt als een normale chatclient, met versleutelde privéberichten, threads (discussies) en groepchats.
Een ander interessant protocol is Matrix. NGI financiert Fractal, een groepsberichten-app voor desktop en mobiele Linux-besturingssystemen. De community heeft nog veel meer apps ontwikkeld, waaronder Element. Deze app kan worden gebruikt op mobiele telefoons, desktop en via internet.
Sylk Suite was oorspronkelijk een opensourceconferentieserver, maar is inmiddels uitgegroeid tot een geavanceerde applicatie voor videobellen. Sylk biedt binnenkort groepsberichten op basis van de SIP Simple-standaard. Daarmee komt er een privacyvriendelijk alternatief waarmee je andere populaire berichtendiensten volledig kunt vervangen. En Sylk is ook compatibel met de meeste aanbieders van internettelefonie.
Gebruikers die willen samenwerken met een community die opener is, kunnen overwegen een ‘gouwe ouwe’ te gebruiken: IRC. NGI ondersteunt KiwiIRC, een moderne webclient voor IRC waarmee je eenvoudig met meer deelnemers kunt chatten. Gebruikers kunnen kiezen voor een van de vele gratis IRC-providers, of hun eigen IRC hosten.
Indien volledige anonimiteit noodzakelijk is, kan gebruik worden gemaakt van Ricochet Refresh: een opensourceproject dat instant messaging mogelijk maakt die privé en anoniem is. Ricochet Refresh is een initiatief van een internationale organisatie die steun biedt aan klokkenluiders.
Er zijn ook oplossingen die offline kunnen werken:
Manyverse is een mobiele socialenetwerk-app die wordt geïmplementeerd op een peer-to-peer netwerk (‘Secure Scuttlebutt’), in plaats van een gebruikelijke clouddienst. De mobiele app host de database van de gebruiker lokaal. Daarmee is de gebruiker eigenaar van zijn persoonsgegevens en kan hij de app ook offline gebruiken.
Briar is een veilige berichten-app die is ontwikkeld voor activisten, journalisten en maatschappelijke groeperingen. In plaats van gebruik te maken van een centrale server, worden versleutelde berichten direct gesynchroniseerd tussen de apparaten van de gebruikers. Zo worden de gebruikers en hun relaties beschermd tegen toezicht.
Overstappen naar een nieuwe oplossing
Het is belangrijk om te begrijpen en in te zien dat er een zekere ‘sociale lock-in’ is. Als veel mensen een populaire commerciële instant messaging-app hebben geïnstalleerd en die is gratis, dan vraagt het wel wat inspanning van een groep om over te stappen naar een andere oplossing. Maar als we niet blij zijn met de huidige situatie, kunnen we er uiteindelijk alleen zelf samen voor kiezen om niet meer mee te doen!
Zoals blijkt uit de alternatieve oplossingen die hierboven worden vermeld, is de functionaliteit die we nodig hebben echt geen hogere wiskunde. En er zijn nog veel meer alternatieven. Als we een gezond internet willen, kunnen we een scenario van “de winnaar krijgt alles” niet toestaan. Laten we eerlijke, robuuste en betrouwbare technologieën gaan stimuleren, die transparant zijn en werken op een manier die de samenleving van het internet verwacht.
