Nu risico’s steeds dichterbij Europa komen is het onderscheid tussen de vermeende veilige binnenlandse markten en de uitdagende buitenlandse markten niet langer houdbaar. Politieke, cyber- en terroristische dreiging en onzekere mondiale regelgeving vragen om nieuwe manieren van zakendoen. Dit is een aantal van de belangrijkste thema’s van ‘RiskMap 2017’, de jaarlijkse vooruitblik op de politieke risico’s en de algemene veiligheidssituatie in de wereld, uitgegeven door Control Risks, een consultancybureau gespecialiseerd in risicomanagement.
Hein Baartmans, Partner van Control Risks Benelux: “De onverwachte uitslag van de Amerikaanse verkiezingen en het verrassende resultaat van het Brexit-referendum zorgen ervoor dat 2017 een van de moeilijkste jaren lijkt te worden voor zakelijke strategische besluitvorming sinds het einde van de Koude Oorlog. Met de Nederlandse verkiezingen in maart in het vooruitzicht, zal dit ook voor het Nederlandse bedrijfsleven het geval zijn.
In haar poging om het grootste aantal parlementszetels te behalen, zal de PVV sterk inspelen op de angst voor massa-immigratie en mogelijke terreuraanslagen. Ook zal de dreiging van grootschalige terreuraanslagen regelmatig blijven doorklinken in de politiek en de media in België. Vanwege het risico dat buitenlandse strijders van Belgische afkomst nieuwe terreurcellen kunnen vormen blijft dat land in een hoge staat van paraatheid.”
De hoge mate van complexiteit en onzekerheid, die is verbonden aan de in RiskMap 2017 gesignaleerde ontwikkelingen op het gebied van politiek en veiligheid, betekent dat directies hun risicomanagement zullen moeten herzien. Control Risks identificeert de volgende belangrijkste risico’s voor 2017.
- Politiek populisme, zoals geïllustreerd door de verkiezing van Trump en Brexit. De periode van grotere nationale controle over het economisch en veiligheidsbeleid, ingeluid door de Amerikaanse verkiezingen en Brexit, zorgt voor een toenemende onzekerheid bij het management van bedrijven. Door het gebrek aan duidelijkheid over het politieke beleid van de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk en de impact daarvan op de wereldwijde handel, het economische klimaat en de geopolitiek, neemt voorzichtigheid de overhand. Wanneer de nieuwe Amerikaanse president druk gaat uitoefenen op de economische relatie tussen de VS en China – die essentieel is voor de stabiliteit van de wereldeconomie – zal dat voor het nodige politieke vuurwerk zorgen. Ook de roep in Europa om meer referenda over het lidmaatschap van de EU zorgt voor toenemende spanning.
- Een mogelijke rem op Amerikaanse regelgeving kan leiden tot veranderingen van de mondiale regelgeving. Het is nog maar de vraag of Amerika zich blijft houden aan het klimaatakkoord van Parijs. De Dodd-Frank Act en Foreign Corruption Practices Act worden mogelijks substantieel aangepast of zelfs afgeschaft. Dit zou een domino-effect kunnen hebben op regelgeving over de gehele wereld.
- Cybersecurity wordt steeds complexer. In 2017 zien we een opkomst van tegenstrijdige dataregelgeving: de regelgeving over de bescherming van data van de Verenigde Staten en die van de EU blijven op gespannen voet staan met elkaar; de Single Digital Market van de EU staat op zichzelf en China en Rusland introduceren nieuwe wetgeving voor cybersecurity. Dit zal leiden tot datanationalisme, waardoor bedrijven data lokaal moeten opslaan tegen extra kosten doordat ze niet langer in staat zijn te voldoen aan wettelijke vereisten voor internationale dataoverdracht.
- Aanhoudende terreurdreiging. De terreurdreiging blijft ook in 2017 hoog, maar zal wel meer gefragmenteerd raken. De mogelijk verder afnemende controle van Islamitische Staat over gebieden in Syrië en Irak zal leiden tot een uittocht van ervaren strijders, ook naar Europa. Anticiperen op terrorismedreiging wordt voor bedrijven steeds moeilijker; het is essentieel om de dreigingssituatie goed in kaart te brengen en je daarop aan te passen, inclusief ‘big-data’-oplossingen, reviews van potentiële radicalisering van insiders, fysieke beveiliging en scenarioplanning.
Hein Baartmans: “Door steeds verdergaande digitalisering en het internet of everything hebben we nu overal met risicodreiging te maken en het onderscheid tussen veilige binnenlandse markten en gevaarlijke buitenlandse markten bestaat bijna niet meer.
Terroristische aanslagen op diverse continenten in 2016, grotendeels ondersteund door het internet, hebben aangetoond dat geweld geïnspireerd door de Islam, overal ter wereld gepland en uitgevoerd kan worden.”
Om toegevoegde waarde te behouden en continuïteit te garanderen zullen bedrijven in 2017 verschillende strategieën volgen. De manier waarop bedrijven zullen handelen zal hen kenmerken als Arks, Sharks of Whales.
- ‘Arks’ zijn defensief en richten zich op specifieke sectoren en kernmarkten. Zij zullen onrendabele bedrijfsonderdelen afstoten, onsuccesvolle fusies terugdraaien, besparen op kosten en uitbreiding uitstellen. Hoewel de Ark-strategie, door het dalen van de grondstofprijzen, met name wordt toegepast door bedrijven in de mijnbouw en de olie- en gassector, is de strategie ook zichtbaar in de retail en productie sector waar bezuinigingen worden doorgevoerd en binnenlandse productie wordt opgezet.
- ‘Sharks’ zijn minder risicomijdend en gaan op jacht naar kansen in de vorm van nieuwe activiteiten en markten. Financiële dienstverleners die te maken hebben met onzekerheid over regelgeving en de opkomst van concurrerende machtscentra in nieuwe markten zullen waarschijnlijk het risico aangaan om als eerste de vruchten te plukken van deze nieuwe markten of in disruptieve sectoren als FinTech.
- ‘Whales’ zullen maximaal willen profiteren van hun beschikbaar kapitaal en goedkope financiering door megafusies te bewerkstelligen en markten te monopoliseren. Hun grootste bedreiging komt van economische nationalisten en concurrentieregelgeving. Consolidatie is kenmerkend voor de technologiesector, de farmaceutische sector en de agribusiness, sectoren waar veelal sprake is van arbitraire regelgeving om een dominante marktpositie te kunnen opbouwen.
