De afgelopen weken was het zover, de magische grens van tienduizend dollar voor de bitcoin was beslecht. Voor de media reden er bovenop te springen, want al vanaf begin 2017 begint de groei een beetje op te vallen.
Elke grens van een duizendtal dollars was reden voor een klein berichtje, gevolgd door de waarschuwing van een expert dat het hier toch vooral een bubble betreft. Een hype werd het genoemd, te pas en te onpas werd de tulpenbollenmanie uit de 17e eeuw erbij gehaald, een crash was onvermijdelijk. Echt serieus werd het nog niet genomen. En wie dit voor het eerst hoort schrikt wellicht. Voor wie de bitcoin al wat langer volgt zijn deze woorden al flink aan inflatie onderhevig geraakt. Want roepen diezelfde mensen dit al niet heel lang? Elke keer kon het niet lang meer duren. En elke keer werd dit gelogenstraft.
Doorbraak
Maar goed, de doorbraak van tienduizend dollargrens werd feestelijk gevierd met de nodige extra media-aandacht. Met meer dan gemiddelde belangstelling heb ik dit festijn gevolgd. Grofweg twee soorten experts heb ik zien langskomen. Enerzijds de specialisten uit de financiële wereld die om het hardst roepen dat de bitcoin een hype is, een ramp voor het huidige systeem en dat het gauw over zal zijn met de pret. Aan de andere kant de early adopters, mensen die de bitcoin al in een vroeg stadium zagen zitten en daar inmiddels flink aan hebben verdiend. Zij riepen vooral dat het eind nog niet in zicht is van de stratosferische winsten en dat ze hun coins nog even op zak houden.
Maar één groep schitterde door afwezigheid, de specialisten op het gebied van bitcoin en blockchain. Jammer, want hier ligt namelijk het meest interessante deel van het verhaal. Waar veel mensen de bitcoin zien als een digitaal muntje dat op anarchistische wijze het bestaande establishment probeert pijn te doen, is het in feite veel meer. Bitcoin is geen munt, maar een signaal. Een signaal van een revolutie die de komende tien tot twintig jaar over ons heen gaat komen. Een technologietsunami die zijn weerga niet kent en waarvan bitcoin slechts het eerste golfje vormt. Internet of things, artificial intelligence, robotisering en blockchaintechnologie gaan ons leven veranderen op een wijze waar we ons nu nog nauwelijks een voorstelling van kunnen maken. Ik zeker niet. Twee dingen weet ik echter wel zeker: dat het gaat gebeuren en dat het een enorme impact gaat hebben op ons leven. Zaken die nu nog heel normaal zijn zullen in deze periode ter discussie komen te staan en uiteindelijk vervangen worden door technologie. Eerder hebben we dit al gezien tijdens de komst van het internet in de jaren negentig, maar de revolutie die voor ons ligt zal alle veranderingen uit het verleden in de schaduw stellen.
Bezwaren van bitcoins
De levensworsteling waarmee dit gepaard gaat vind ik eigenlijk het meest interessante aspect aan die veranderingen. Mensen zullen zich ertegen verzetten, zullen het ontkennen en zijn er bang voor. Het is heel begrijpelijk menselijk gedrag dat je ziet bij elke opkomst van iets nieuws. De uitkomst staat echter bij voorbaat vast. De veranderingen laten zich niet tegenhouden en zullen zich vroeg of laat nestelen in onze samenleving. Mensen die zich eraan overgeven zullen weinig aanpassingsproblemen kennen. Wie zich ertegen verzet gaat een moeilijke tijd tegemoet.
Het is fascinerend om te zien hoe de oude macht krampachtig blijft vasthouden aan de bestaande waarden. “Er zit geen enkele waarde achter de bitcoin. Het is wat de gek ervoor geeft, enkel gestoeld op vertrouwen”, zeggen de experts. Maar analyseer eens de huidige economie. Als je ver genoeg doorfilosofeert komt alles dat van waarde is neer op vertrouwen en wat de gek ervoor geeft.
Een ander veelgehoord bezwaar is het ontbreken van toezicht op de bitcoin. Maar wat vinden we als maatschappij eigenlijk van de toezichthouders en beleidsbepalers? Gaat het wel zo goed? Kijk eens wat er gebeurt in de politiek de laatste tien jaar. De groei van protestpartijen is niet alleen in Nederland een hot item, maar in een groot deel van de westerse wereld. Het Oekraïnereferendum, de brexit, in zekere zin ook de verkiezing van Trump. Het zijn allemaal uitingen van onvrede tegen de huidige elite. Er zijn genoeg signalen dat ‘het volk’ zich van hen afkeert. Blockchaintechnologie zal de rol van de ‘trusted third parties’ veranderen. Deze zal minder groot en anders worden. Blockchain biedt zodoende een ontsnapping aan de huidige financiële elite. Dat er veel verzet komt vanuit die kant is niet meer dan logisch. Zij zullen alle nadelen van de nieuwe technologie uitvergroten. Maar er is niet veel voor nodig om alle schandalen boven water te halen die juist veroorzaakt zijn door deze partijen. Bitcoin is zeker ook een klassenstrijd, om het maar eens in oud-communistisch jargon te zeggen.
Maar het meest interessante is dat vrijwel alle artikelen en reportages gemaakt zijn vanuit een westers perspectief. Hoewel ook onze politici, rechterlijke macht en financiële beleidsmakers niet bepaald verschoond zijn van rare bokkensprongen, hebben we het hier in de westerse wereld nog redelijk goed. De echte kracht van de bitcoin, of beter gezegd de cryptocurrencies, ligt dan ook in de derde wereld. Volgens de World Bank Global Findex Database 2014 hebben 2 miljard mensen geen bankrekening en kunnen daardoor nauwelijks deelnemen aan de wereldeconomie. Deze mensen wonen vooral in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Voor die groep zijn cryptocurrencies een uitkomst.
Digitale transitie
Witwassen, fraude, belastingontduiking en torenhoge energiekosten. Het zijn serieuze problemen die gepaard gaan met de opkomst van de digitale transitie op het gebied van waarde. Die moeten zeker niet onderschat of weggelachen worden. Ik heb er echter vertrouwen in dat dit wordt opgelost of dat er betere oplossingen voor in de plaats gaan komen. Dat hoort nou eenmaal bij de introductie van iets nieuws. Mensen zullen daar de komende tijd vol enthousiasme aan werken.
Wat me eveneens fascineert is de gedachtegang van de criticasters. Stel dat ze gelijk krijgen en de bitcoin crasht. Wat dan? Denken ze werkelijk dat we dan weer overgaan tot de orde van de dag en ons financiële leven laten bepalen door banken en overheden waar we al zo weinig vertrouwen in hebben? Hoe het met de bitcoin afloopt weet niemand, maar dat is feitelijk ook niet interessant. De digitale munt heeft nu al zijn waarde bewezen door de blockchaintechnologie op de kaart te zetten bij de gewone burger. Hiermee is de maatschappelijke discussie daadwerkelijk geopend. Als we het toch hebben over de waarde van de bitcoin, dit is onbetaalbaar.
Kortom, ik ben ervan overtuigd dat we de afgelopen weken de doorbraak hebben gezien van het blockchainbewustzijn in de samenleving. Bitcoin heeft een onbetaalbare taak volbracht. Wat rest is toekomstmuziek. Welke muziek er gespeeld wordt is ongewis, maar dat blockchain en cryptocurrencies onderdeel uitmaken van het orkest staat vast.
Met dank aan Herman Nekkers voor deze mooie bijdrage.
